του Ηλία Κικίλια
«Η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση», διαβάζουμε στο site της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «επιδιώκει τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση», και παρακάτω «Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο είναι το βασικό μέσο που χρησιμοποιεί η Ευρώπη για την υποστήριξη της απασχόλησης, τη στήριξη των πολιτών για την εξεύρεση καλύτερων θέσεων εργασίας και τη διασφάλιση πιο δίκαιων ευκαιριών απασχόλησης για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Λειτουργεί επενδύοντας στο ανθρώπινο κεφάλαιο της Ευρώπης – τους εργαζόμενους, τους νέους και όλους όσους αναζητούν εργασία. Η χρηματοδότηση από το ΕΚΤ – ύψους 10 δις ευρώ το χρόνο – βελτιώνει τις προοπτικές απασχόλησης εκατομμυρίων Ευρωπαίων, και ιδιαίτερα αυτών που δυσκολεύονται στην εξεύρεση εργασίας».
Εντυπωσιακοί αριθμοί, 10 δις ευρώ το χρόνο, κάποια αποτελέσματα πρέπει να έχουν, ας δούμε τις στατιστικές της ανεργίας στο site της Eurostat. Το 2007 οι άνεργοι στην Ευρώπη ήταν 16 εκατομμύρια, το 2012 είχαν υπερβεί τα 25 εκατομμύρια. Ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε από 219 εκατομμύρια το 2008 σε 213 εκατομμύρια το 2012. Την ίδια χρονική περίοδο, δηλαδή, που η Ευρώπη δαπάνησε 77 δις ευρώ στις βαρύγδουπες στρατηγικές και πολιτικές για την απασχόληση, οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 56% ή 9 εκατομμύρια και οι εργαζόμενοι μειώθηκαν κατά 6 εκατομμύρια. Τα ίδια αποτελέσματα θα έχουν και τα 74 δις ευρώ που εξίσου βαρύγδουπα ανακοινώθηκε ότι θα δαπανηθούν για ίδια προγράμματα μέχρι το 2020 ; Τι προγράμματα είναι αυτά;
Πάλι στο site, «Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προωθεί την απασχόληση κυρίως μέσω της χρηματοδότησης πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που βοηθούν τους ανθρώπους να βελτιώσουν τα προσόντα τους και τις προοπτικές απασχόλησής τους». Δηλαδή, 25 εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι επειδή δεν έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να εργαστούν ; Με άλλα λόγια, οι άνεργοι φέρουν την κύρια ευθύνη για την «αποτυχία» τους στην αγορά εργασίας και πρέπει να «βελτιώσουν τις προοπτικές τους» για να «προωθήσουν την απασχόλησή τους»; Υπάρχουν, δηλαδή, εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας αλλά οι επιχειρήσεις δεν μπορούν τα τις καλύψουν γιατί δεν βρίσκουν τους κατάλληλους εργαζόμενους; Την ίδια στιγμή που η πιο εκπαιδευμένη νέα γενιά που υπήρξε ποτέ στην Ευρώπη μαστίζεται όχι μόνο από πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας αλλά και μια πρωτόγνωρη επαγγελματική υποβάθμιση, και οι μισοί νέοι από τους «τυχερούς» που εργάζονται, απασχολούνται με προσωρινά συμβόλαια;
Και όμως, πάνω σε αυτήν ακριβώς τη «λογική» συνεχίζουν να βασίζονται οι βαρύγδουπες – και τραγικά αποτυχημένες – ευρωπαϊκές πολιτικές για την καταπολέμηση της ανεργίας. Στη σημερινή Ευρώπη η οικονομική πολιτική έχει ως αποκλειστικό στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, του ελλείμματος και τους χρέους. Η ανεργία, η φτώχεια και η πρωτοφανής οικονομική ανισότητα δεν συμπεριλαμβάνονται στους ρητούς στόχους της οικονομικής πολιτικής. Για την σημερινή Ευρώπη, η ανεργία είναι ένα εξω-οικονομικό φαινόμενο, ένα κοινωνικό «δράμα», που δεν οφείλεται σε «καθαρές» οικονομικές αιτίες αλλά στις «δυσκαμψίες» της αγοράς εργασίας που δεν επιτρέπουν, για παράδειγμα τις ελεύθερες μαζικές απολύσεις και επιβάλλουν αποζημιώσεις στους εργοδότες, στους υπερβολικούς μισθούς που έχουν επιβάλλει οι εργαζόμενοι, στα πλουσιοπάροχα κοινωνικά επιδόματα που δημιουργούν κίνητρα «παθητικοποίησης» και στην αδυναμία των εργαζομένων για «ευέλικτη προσαρμογή» στις οικονομικές συνθήκες. Σε αιτίες, δηλαδή, που δεν οφείλονται στην οικονομία αλλά στην συμπεριφορά των ατόμων. Η ευρωπαϊκή πολιτική δεν είναι απλά ανεπαρκής, είναι υποκριτική.
Είναι σωστό ότι τις θέσεις εργασίας τις δημιουργούν οι παραγωγικές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Αλλά το μείζον πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι εργαζόμενοι και η τεράστια μεσαία τάξη της Ευρώπης δεν έχουν αρκετή αγοραστική δύναμη για να αναπτυχθούν οι επιχειρήσεις και η οικονομία και να δημιουργηθούν επαρκείς θέσεις εργασίας. Η ανεργία δεν οφείλεται στην «ακαταλληλότητα» και την «αδυναμία προσαρμογής» των εργαζομένων αλλά στην τραγική ανεπάρκεια του εισοδήματος της μεσαίας τάξης.
Το άμεσο μέλλον της χώρας και της Ευρώπης βασίζεται στα 95 εκατομμύρια Ευρωπαίων νέων ηλικίας κάτω τω 30 ετών. Η γενιά αυτή θα ζήσει σε μια εποχή πλήρους παγκοσμιοποίησης και δημογραφικής γήρανσης και θα πρέπει να εδραιώσει ένα βιώσιμο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο. Το οικονομικό κόστος της απομόνωσης της νέας γενιάς από την αξιοπρεπή εργασία και εκπαίδευση εκτιμάται σε 155 δισ. ευρώ για την Ευρώπη και 7 δισ. Ευρώ για την Ελλάδα. Το κοινωνικό και πολιτικό κόστος αντανακλάται στην έλλειψη ελπίδας, προοπτικής και εμπιστοσύνης στην κοινωνία και τους θεσμούς της και ιδιαίτερα στην κυριαρχία του φόβου. Πιστεύω ότι θα κυριαρχήσουν τελικά η αποδοχή και η πρόοδος, ένα μεταρρυθμιστικό δυναμικό και ένα αίτημα ηθικότητας της δημόσιας ζωής. Το ερώτημα, προς το παρόν, είναι ποιος θα εκφράσει τα αιτήματα αυτά με συνέπεια και αξιοπιστία.
Εντυπωσιακοί αριθμοί, 10 δις ευρώ το χρόνο, κάποια αποτελέσματα πρέπει να έχουν, ας δούμε τις στατιστικές της ανεργίας στο site της Eurostat. Το 2007 οι άνεργοι στην Ευρώπη ήταν 16 εκατομμύρια, το 2012 είχαν υπερβεί τα 25 εκατομμύρια. Ο αριθμός των εργαζομένων μειώθηκε από 219 εκατομμύρια το 2008 σε 213 εκατομμύρια το 2012. Την ίδια χρονική περίοδο, δηλαδή, που η Ευρώπη δαπάνησε 77 δις ευρώ στις βαρύγδουπες στρατηγικές και πολιτικές για την απασχόληση, οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 56% ή 9 εκατομμύρια και οι εργαζόμενοι μειώθηκαν κατά 6 εκατομμύρια. Τα ίδια αποτελέσματα θα έχουν και τα 74 δις ευρώ που εξίσου βαρύγδουπα ανακοινώθηκε ότι θα δαπανηθούν για ίδια προγράμματα μέχρι το 2020 ; Τι προγράμματα είναι αυτά;
Πάλι στο site, «Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προωθεί την απασχόληση κυρίως μέσω της χρηματοδότησης πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που βοηθούν τους ανθρώπους να βελτιώσουν τα προσόντα τους και τις προοπτικές απασχόλησής τους». Δηλαδή, 25 εκατομμύρια άνθρωποι είναι άνεργοι επειδή δεν έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να εργαστούν ; Με άλλα λόγια, οι άνεργοι φέρουν την κύρια ευθύνη για την «αποτυχία» τους στην αγορά εργασίας και πρέπει να «βελτιώσουν τις προοπτικές τους» για να «προωθήσουν την απασχόλησή τους»; Υπάρχουν, δηλαδή, εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας αλλά οι επιχειρήσεις δεν μπορούν τα τις καλύψουν γιατί δεν βρίσκουν τους κατάλληλους εργαζόμενους; Την ίδια στιγμή που η πιο εκπαιδευμένη νέα γενιά που υπήρξε ποτέ στην Ευρώπη μαστίζεται όχι μόνο από πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας αλλά και μια πρωτόγνωρη επαγγελματική υποβάθμιση, και οι μισοί νέοι από τους «τυχερούς» που εργάζονται, απασχολούνται με προσωρινά συμβόλαια;
Και όμως, πάνω σε αυτήν ακριβώς τη «λογική» συνεχίζουν να βασίζονται οι βαρύγδουπες – και τραγικά αποτυχημένες – ευρωπαϊκές πολιτικές για την καταπολέμηση της ανεργίας. Στη σημερινή Ευρώπη η οικονομική πολιτική έχει ως αποκλειστικό στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, του ελλείμματος και τους χρέους. Η ανεργία, η φτώχεια και η πρωτοφανής οικονομική ανισότητα δεν συμπεριλαμβάνονται στους ρητούς στόχους της οικονομικής πολιτικής. Για την σημερινή Ευρώπη, η ανεργία είναι ένα εξω-οικονομικό φαινόμενο, ένα κοινωνικό «δράμα», που δεν οφείλεται σε «καθαρές» οικονομικές αιτίες αλλά στις «δυσκαμψίες» της αγοράς εργασίας που δεν επιτρέπουν, για παράδειγμα τις ελεύθερες μαζικές απολύσεις και επιβάλλουν αποζημιώσεις στους εργοδότες, στους υπερβολικούς μισθούς που έχουν επιβάλλει οι εργαζόμενοι, στα πλουσιοπάροχα κοινωνικά επιδόματα που δημιουργούν κίνητρα «παθητικοποίησης» και στην αδυναμία των εργαζομένων για «ευέλικτη προσαρμογή» στις οικονομικές συνθήκες. Σε αιτίες, δηλαδή, που δεν οφείλονται στην οικονομία αλλά στην συμπεριφορά των ατόμων. Η ευρωπαϊκή πολιτική δεν είναι απλά ανεπαρκής, είναι υποκριτική.
Είναι σωστό ότι τις θέσεις εργασίας τις δημιουργούν οι παραγωγικές και ανταγωνιστικές επιχειρήσεις. Αλλά το μείζον πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι εργαζόμενοι και η τεράστια μεσαία τάξη της Ευρώπης δεν έχουν αρκετή αγοραστική δύναμη για να αναπτυχθούν οι επιχειρήσεις και η οικονομία και να δημιουργηθούν επαρκείς θέσεις εργασίας. Η ανεργία δεν οφείλεται στην «ακαταλληλότητα» και την «αδυναμία προσαρμογής» των εργαζομένων αλλά στην τραγική ανεπάρκεια του εισοδήματος της μεσαίας τάξης.
Το άμεσο μέλλον της χώρας και της Ευρώπης βασίζεται στα 95 εκατομμύρια Ευρωπαίων νέων ηλικίας κάτω τω 30 ετών. Η γενιά αυτή θα ζήσει σε μια εποχή πλήρους παγκοσμιοποίησης και δημογραφικής γήρανσης και θα πρέπει να εδραιώσει ένα βιώσιμο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο. Το οικονομικό κόστος της απομόνωσης της νέας γενιάς από την αξιοπρεπή εργασία και εκπαίδευση εκτιμάται σε 155 δισ. ευρώ για την Ευρώπη και 7 δισ. Ευρώ για την Ελλάδα. Το κοινωνικό και πολιτικό κόστος αντανακλάται στην έλλειψη ελπίδας, προοπτικής και εμπιστοσύνης στην κοινωνία και τους θεσμούς της και ιδιαίτερα στην κυριαρχία του φόβου. Πιστεύω ότι θα κυριαρχήσουν τελικά η αποδοχή και η πρόοδος, ένα μεταρρυθμιστικό δυναμικό και ένα αίτημα ηθικότητας της δημόσιας ζωής. Το ερώτημα, προς το παρόν, είναι ποιος θα εκφράσει τα αιτήματα αυτά με συνέπεια και αξιοπιστία.
Ο Ηλίας Κικίλιας, είναι διευθυντής ερευνών, στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, πρώην Διοικητής του ΟΑΕΔ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου