Το καλοκαίρι του 2007 στο αίθριο του βιβιλιοπωλείου του Παπασωτηρίου στην Αλεξανδρούπολη, προσκαλεσμένοι απο τον Σαμί Καραμπουγιούκογλου, ένα γλυκό βράδυ του Ιουνίου βρεθήκαμε μπροστά σε μια εμβληματική μορφή, που συνδύαζε ευγένεια, αποφασιστικότητα και συσσωρευμένη εμπειρία. Ο Μιχρί Μπελλί αφηγούνταν τις εμπειρίες του απο τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα. Ο Καπετάν Κεμάλ μας διηγήθηκε ιστορίες απο εκείνη την δυσκολη περίοδο, μπροστά σε μερικούς συντρόφους απο τότε. Την οργάνωση του τάγματος των Πομάκων που ανέλαβε να διοκήσει και πως αυτοι, αφού τους μετέφεραν στην περιοχή της Δράμας για να πολεμήσουν .αρχισαν την προσπάθεια επιστροφής στα χωριά τους και αποδεκατίστηκαν προσπαθώντας να περάσουν τον Νέστο στην περιοχή της Σταυρούπολης. Δύσκολες και θλιβερές ιστορίες, που η αφηγηματική ικανότητα του Μ.Μπελί (σε άψογα ελληνικά-ενίοτε και τουρκικά-μεταφραστής ο Μουσταφα Μουσταφά) τις ξαναζωντάνεψε μπροστά μας. Ο σκηνοθέτης Φώτος Λαμπρινός, που γύριζε τότε μια ταινία με θέμα τον ίδιο (τον Κεμάλ), μας διηγήθηκε πως γύρισαν εκείνο το πρωι την τελευταια σκηνή της ταινίας, στην οποία ο Κεμάλ τραγουδάει τον ύμνο του ΕΛΑΣ σε άπταιστα ελληνικα, χωρίς να χάσει ούτε μια λέξη , αλλά ούτε και μία νότα. Ηταν τότε κοντα στα 90. Χθές έφυγε από την ζωή, σε μέρες που το κίνημα που εκπροσώπησε τόσα χρόνια δεν περνά και τις καλύτερες του μέρες.
Ο Μπελί γεννήθηκε το 1915 στη Συληβρία της Ανατολικής Θράκης. Αφού αποφοίτησε το 1937 από το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου, την άλλοτε αμερικανική Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης, μετέβη με υποτροφία στις ΗΠΑ. Το αντικείμενο των σπουδών του ήταν η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μετά τo Μικρασιατικό Πόλεμο.
Ως αριστερός διανοούμενος στις ΗΠΑ σύντομα εντάχθηκε στο κίνημα για την προάσπιση των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων του αμερικανικού Νότου, στο Mισισιπή. Επέστρεψε στην Τουρκία το 1941 μέσω της Ιαπωνίας και τη Κίνας και δραστηριοποιήθηκε στις τάξεις του Τουρκικού Κομμουνιστικού Κόμματος ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και ιδρυτής της Ένωσης Προοδευτικής Νεολαίας. Την ίδια περίοδο προσελήφθη ως μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Το 1944 καταδικάζεται σε ποινή διετούς φυλάκισης και εξορίας. Το 1947 καταφεύγει παράνομα στην Ελλάδα και εντάσσεται στις τάξεις του Δημοκρατικού Στρατού στη Θράκη, εκδίδοντας αρχικά την τουρκόφωνη εφημερίδα Savas (Πόλεμος) και πολεμώντας ως Καπετάν-Κεμάλ μαζί με ένα μεικτό τάγμα στο οποίο συμμετείχαν μειονοτικά στοιχεία -κυρίως Πομάκοι και Αθίγγανοι- αλλά και πλειονοτικά στοιχεία της ελληνικής Αριστεράς. Τραυματίζεται και μεταφέρεται για νοσηλεία στη Βουλγαρία αρχικά και στη συνέχεια στη Μόσχα. Επιστρέφει στην Ελλάδα και συμμετέχει στις πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό των κομμουνιστικών δυνάμεων μέχρι την τελική ήττα τού 1949.
Οφείλουμε σεβασμό στην μεγάλη αυτή μορφή (παρά τις όποιες διαφωνίες μας) και τον αποχαιρετούμε με θλίψη , ελπίζοντας ότι η ιστορία θα τον τοποθετήσει εκεί που του αξίζει.
Σ.Σαρακενίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου