Συναίνεση Υπάρχει

του  Αρίστου Δοξιάδη

Δημοσιεύτηκε στο Βήμα στις 15 Μαϊου 2011, στην ενότητα Νέες Εποχές με θέμα "Μπορεί να υπάρξει πολιτική συναίνεση;"

Το πολιτικό προσωπικό της χώρας συναινεί σε πολλά πράγματα, και  μάλιστα καθόλου αυτονόητα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Για παράδειγμα, στο να υπάρχουν χωριστά ασφαλιστικά ταμεία για κάθε επάγγελμα και κάθε ΔΕΚΟ, με διαφορετικούς όρους συνταξιοδότησης. Για τα πιο ευγενή επαγγέλματα, οι συντάξεις να πληρώνονται  από τους φορολογούμενους και τους δανειστές του  κράτους. Συναινεί οτι τα ευγενή ταμεία δεν πρέπει να μειώσουν τις παροχές τους όσο το ΙΚΑ και ο ΟΑΕΕ.

Συναινεί οτι οι όλοι οι έλληνες γιατροί θα πρέπει να ζουν αξιοπρεπώς από το επάγγελμα τους. Το γεγονός οτι οι γιατροί είναι υπερδιπλάσιοι από όσους χρειαζόμαστε για πολύ καλή κάλυψη των αναγκών υγείας δεν αλλάζει το στόχο, απλώς διαμορφώνει τα μέσα: υπερσυνταγογράφηση, ‘προμήθειες’, φακελάκι .

Συναινεί οτι η καταγραφή, η μέτρηση και οι συστηματικές  οικονομικές αναφορές  είναι τουλάχιστο άχρηστος μπελάς αν όχι ευθέως απειλητικές, τόσο στο δημόσιο τομέα, όσο και στην εποπτεία του κράτους πάνω στους ιδιώτες.

Συναινεί οτι δεν υπάρχει επιτακτική ανάγκη να βελτιωθεί το δημόσιο σχολείο, το οποίο είναι βολικό πεδίο για συμβολικές αντιπαραθέσεις των κομμάτων. Τα πραγματικά εφόδια για τη ζωή θα τα βρεις στο φροντιστήριο, στο ιδιωτικό σχολείο και στο πανεπιστήμιο του εξωτερικού – αν οι γονείς σου ανήκουν στο ανώτερο πολιτικό προσωπικό οποιουδήποτε κόμματος.

Συναινεί οτι πουθενά στη χώρα δεν μπορεί να εγκατασταθεί μεγάλη βιομηχανική μονάδα, αλλά οτι παντού μπορούν να χτιστούν αυθαίρετες κατοικίες. Οτι η ενεργειακή πολιτική της χώρας δεν χαράζεται από το κράτος, αλλά από τη ΓΕΝΟΠ-ΔΕΗ. Οτι η διαχείριση των απορριμμάτων δεν σχεδιάζεται από τη κυβέρνηση, ούτε από την Περιφέρεια, ούτε από κάθε δήμο για τα δικά του απόβλητα  – αλλά από την ελεύθερη βούληση του κάθε καταναλωτή, δημοτικού συμβούλου και εργολάβου.

Σε αυτά και σε πολλά άλλα θέματα οικονομικής διακυβέρνησης και ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων η συναίνεση είναι ευρύτατη, από τον ΛΑΟΣ ως το ΚΚΕ, διαχρονική, και πέρα από διακηρυγμένες ιδεολογίες.  Εδράζεται μεν σε γενικά στοιχεία της κοινωνίας, όπως η μικροιδιοκτησία και ο ατομισμός, αλλά  οφελεί ιδιαίτερα συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, που είναι ο πυρήνας σχεδόν κάθε κομματικής βάσης: τους μισθωτούς του δημοσίου και των ΔΕΚΟ, και τους ελεύθερους  επαγγελματίες (δικηγόρους και γενικά επιστήμονες, όχι υδραυλικούς και κουλουράδες).

Οι διαφορές της ελληνικής διακυβέρνησης από τα κυρίαρχα πρότυπα της ευρωζώνης είναι τεράστιες. Η δική μας συναίνεση είναι για κατακερματισμό και προσόδους. Η δική τους είναι για γενικούς κανόνες και παραγωγή έργου. Στο ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος  έχουν όλοι περίπου ίση πρόσβαση, και οι πιο αδύναμοι περισσότερη, και στη ρύθμιση της οικονομίας η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας είναι βασικός στόχος.

Το Μνημόνιο λοιπόν, που προωθεί τη συνταγή των ευρωπαίων εταίρων για έξοδο από την κρίση,  δεν έχει στόχο μόνο να συμμαζέψει τα δημοσιονομικά, αλλά και να αλλάξει τους θεσμούς της οικονομίας ώστε να μοιάζουν περισσότερο με το δικό τους πρότυπο: εξ ού και οι μετρήσεις στο δημόσιο, οι ενιαίοι κανόνες στις συντάξεις και στην υγεία, οι μηχανισμοί διανομής που παρακολουθούν την παραγωγή αξίας. Γιατί η ευρωζώνη δεν μπορεί να αντέξει τόσο διαφορετικά θεσμικά μορφώματα στο εσωτερικό της. Σε αυτή την πτυχή του Μνημονίου αντιστέκεται πεισματικά το πολιτικό προσωπικό, ενώ στις οριζόντιες περικοπές και στην αύξηση του ΦΠΑ δεν δίστασε και πολύ.

Από μια διακυβέρνηση πιο ευρωπαϊκού τύπου θα είχαν να κερδίσουν άλλες κοινωνικές ομάδες: οι εξωστρεφείς επιχειρηματίες (λίγοι  μεγάλοι και πολλοί μικροί), οι μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα, οι σημερινοί άνεργοι, οι συνταξιούχοι των μαζικών ταμείων, όλοι όσοι δεν θα γλιτώσουν από τη φτώχεια με παραθυράκια και ειδικές ρυθμίσεις. Φυσικά υπάρχουν μεγάλες αντιθέσεις στο εσωτερικό αυτού του συνόλου, αλλά από τις συγκρούσεις και τις συνθέσεις, στο ευρωπαϊκό πρότυπο δεν καταρρέει η οικονομία και δεν διαλύεται η κοινωνική συνοχή – τουλάχιστο μέχρι τώρα.

Σήμερα διακυβεύονται δυό ζητήματα αλληλένδετα: ο τύπος της οικονομικής διακυβέρνησης, και η σχέση της Ελλάδας με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αν το πολιτικό προσωπικό επιμείνει στη δική του συναίνεση, κάποια στιγμή θα αποφασίσει οτι η δραχμή είναι καλύτερη από το ευρώ, γιατί θα μπορεί να τυπώνει όσες θέλει και να συντηρεί τα ελλείμματα. Οι συνεχείς υποτιμησεις θα πλήττουν τους πολλούς, αλλά τα  κλειστά επαγγέλματα και οι δημόσιοι υπαλλήλοι θα προστατεύονται με διοικητικά μέτρα. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να ζουν όλο και πιο φτωχά, για να συντηρούν τις προνομιούχες ομάδες.

Σε αυτό το σταυροδρόμι είμαστε σήμερα. Για να μείνουμε στο ευρώ, πρέπει να αλλάξουμε τρόπο διακυβέρνησης. Για να τον αλλάξουμε, πρέπει να αποκτήσουν ισχυρή πολιτική έκφραση οι μέχρι σήμερα σιωπηλές ομάδες, αυτές που συμμετέχουν στην παραγωγή. Και να δείξουν στους υπόλοιπους οτι η ελπίδα για τα παιδιά τους βρίσκεται σε μια παραγωγική οικονομία και σε ένα ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος.